در این مقاله قصد داریم تا در مورد ضوابط آتش نشانی ساختمان صحبت کنیم.
آتش‌نشان‌ها و مهندسان ساختمانی بهترین کسانی هستند که می‌توانند در مورد چگونگی ساخت ساختمان‌ها و تمام بخش‌های آن نظردهی کنند. اگر افراد به صورت سرخود اقدام به ساخت یک بنا کنند، هرچقدر هم که جانب احتیاط را در نظر گیرند، باز هم نمی‌توانند تمام استانداردهای جهانی را رعایت نمایند. به همین خاطر هر سازه‌ای که در مرحله طراحی قرار گیرد، باید توسط کارشناسان از نظر ایمنی چک گردد. ضوابط آتش نشانی جزء اولین مواردی است که در ساخت سازه‌ها باید به آن توجه شود. بنابراین در این مطلب به بررسی ضوابط آتش نشانی در مرحله طراحی، اجرا و پایان کار می‌پردازیم. امید است که این مطلب سبب شود تا بتوانید بنای ایمنی بسازید که تمام ساکنان آن در امنیت و اطمینان کامل به سر ببرند.
منظور از ضوابط آتش نشانی چیست؟
ضوابط آتش‌نشانی مجموعه قوانینی است که باید در ساخت سازه‌های مختلف رعایت شود تا ایمنی سازه‌ها در برابر حریق و دیگر حوادث مترقبه مهیا شده و افراد بتوانند با خیال آسوده در داخل آن سکنی گزیده یا به فعالیت مشغول گردند. این قوانین بر اساس استانداردهای جهانی صادر شده و تمام موارد ایمنی که ممکن است در صورت بروز حادثه، جان و مال افراد را به خطر بیندازد، لحاظ می‌گردد. اگرچه حادثه خبر نمی‌کند و گاهی بزرگترین و ایمن‌ترین ساختمان‌های جهان هم با وجود برخورداری از انواع سیستم اطفاء حریق دچار حادثه و مشکلات می‌شوند، اما در ضوابط آتش‌نشانی اصلی‌ترین و مهمترین موارد ایمنی در نظر گرفته می‌شود.
ضوابط آتش نشانی در فرایند طراحی سازه
مهمترین ضوابط آتش نشانی جهت ساختمان‌ها در مرحله طراحی، شامل قوانین مربوط به طراحی بخش‌های داخلی و خارجی بنا می‌گردد. اگر این فرایند به درستی انجام نشود، ساختمان شما در مرحله اجرا با مشکل مواجه خواهد شد. در ادامه مطلب به این ضوابط اشاره خواهیم کرد.
ضوابط و قوانین مربوط به فاصله ساختمان
یکی از ضوابط مهم آتش نشانی جهت ساختمان‌ها مربوط به فاصله ساختمان‌ها و بخش‌های مختلف با یکدیگر است. این ضوابط عبارتند از:
- ساختمان‌ها با کاربری غیر مسکونی نظیر بیمارستان، سالن همایش، سینما و موارد دیگر نباید در کنار جایگاه سوخت قرار گیرند.
- ساختمان باید از جایگاه سوخت، پمپ بنزین و گازوئیل بیش از ۷ متر فاصله داشته باشد.
- نزدیک‌ترین ساختمان‌ها به جایگاه‌های سوخت باید تا ۲ طبقه باشند. در صورتی که ساختمان بیش از ۲ طبقه است باید به ازای هر طبقه اضافه، ساختمان ۳ متر عقب نشینی داشته و یا ساختمان دیوار سمت جایگاه باید بسیار محکم باشد و با مقاومت آن دست کم 7 کیلوگرن بر سانتی متر مربع باشد.
ضوابط آتش نشانی مربوط به ارتفاع ساختمان
قسمتی دیگر از قوانین، مربوط به ارتفاع ساختمان‌ها است که این قوانین شامل موارد زیر است.
- در کوچه‌هایی با عرض کمتر از ۶ متر، ساختمان حداکثر ۲ طبقه است.
- در کوچه‌هایی با عرض ۶ متر، ساختمان حداکثر باید ۳ طبقه باشد.
- در کوچه‌هایی با عرض ۸ متر، ساختمان حداکثر باید ۴ طبقه در نظر گرفته شود.
- در کوچه‌ها یا خیابان‌هایی با عرض ۱۰ متر، ساختمان حداکثر باید ۵ طبقه باشد.
- در خیابان‌هایی با عرض ۱۲ تا ۲۲ متر بن بست، ساختمان باید حداکثر ۶ طبقه طراحی گردد.
- در خیابان‌هایی با عرض ۲۲ متر و بیشتر که بن بست هستند، تعداد طبقات ساختمان محدودیتی ندارد.
- در خیابان‌هایی با عرض ۱۲ متر و بیشتر که باز هستند، تعداد طبقات ساختمان‌ها محدودیتی ندارد.
قوانین مربوط به پله اضطراری
یکی دیگر از مواردی که برای طراحی ساختمان باید به آن توجه داشته باشید، طراحی پله اضطراری است. به منظور بررسی قوانین و ضوابط آتش نشانی ساختمان مربوط به پله اضطراری، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.
- در ساختمان‌های ۹ طبقه لازم است تا پله اصلی به عنوان پله اضطراری در نظر گرفته شود و از ورودی و آسانسور جدا گردد.
- ساختمان‌های سه طبقه ۸ واحدی، چهار طبقه ۶ واحدی، ۵ طبقه سه واحدی، ۶ طبقه و بیشتر اگر حتی یک واحد از گزینه‌های گفته شده بیشتر داشته باشند، نیاز است تا برای پله اصلی آنها پله اضطراری در نظر گرفته شود.
- ساختمان‌هایی که دارای کاربری خاصی هستند، برای طراحی پله اضطراری باید نظر کارشناس سازمان آتش نشانی را بخواهند.
- ساختمان‌ها و فضاهایی با ظرفیت بیش از ۱۰۰ نفر، در کنار پله اصلی باید پله اضطراری داشته باشند.
- دسترسی به زیرزمینی و انباری از طریق پله اضطراری ممنوع است.
- در ساختمان‌های چند کاربره باید راه پله مسکونی از راه پله دیگر واحدها جدا گردد.
ضوابط آتش نشانی ساختمان در بخش آسانسور
از دیگر موارد بسیار مهم در ساختمان‌ها، وجود آسانسورهاست. برای طراحی جایگاه آسانسور باید ضوابطی را هم در کنار آن در نظر گرفت. به منظور بررسی این ضوابط به موارد زیر توجه کنید.
- جایگاه آسانسور نباید وسط راه پله‌ها قرار گیرد.
- ابعاد چاه آسانسور باید حداقل ۱۵۰ در ۱۵۰ سانتی‌متر باشد.
- ارتباط آسانسور با موتورخانه باید با مشورت کارشناس آتش نشانی انجام گردد.
قوانین مربوط به پارکینگ
در طراحی پارکینگ ساختمان ضوابط آتش نشانی را به روال زیر در پیش داشته باشید.
- رمپ ورودی ساختمان باید حداقل ۵/۲ متر از پیاده رو فاصله بگیرد.
- شیب رمپ پارکینگ، باید ۱۵ سانتی متر و فاصله رمپ تا سقف نیز باید ۱۹۵ سانتی متر باشد.
- در طراحی پارکینگ نیاز است تا ۱۲ متر فضا را برای دور زدن ماشین‌ها در نظر گرفت.
- برای طراحی پارکینگ‌هایی با ظرفیت بیش از ۲۰ ماشین، نیاز است تا دو رمپ ۳.۵ متری و یک رمپ ۵ متر باشد.
- مسیر تمام خروجی‌های پارکینگ باید به همکف برسد.
- نباید به جای رمپ از موارد جایگزین استفاده کنید، مگر این که کارشناس آتش نشانی آن را تایید کند.
- در مسیر مشترک بین راه پله، آسانسور و پارکینگ نیاز است تا از درب اتوماتیک استفاده گردد.
ضوابط آتش نشانی مربوط به نمای ساختمان
اگر تصمیم دارید تا برای بازسازی ساختمان خود از نمای شیشه‌ای یا سنگی استفاده کنید، باید قبل از آن، ضوابط زیر را در نظر داشته باشید.
در صورتی که نمای ساختمان شیشه‌ای باشد، باید حتماً از شیشه سکوریت بهره ببرید. ضخامت شیشه‌های مورد استفاده در نما باید بسته به ابعاد آن تعیین گردد و اگر ابعادی بالای ۵ متر دارد، باید از حاشیه‌های نگهداره استفاده شود. در داخل واحدهای ساختمان بعد از نما، باید یک جان پناه ۸۲ سانتی در نظر گرفته شود.در نماهای سنگی، نیاز است تا پس از هر ۳ متر سنگ، سنگ‌های بعدی روی یک نیش دیگر قرار گرفته و همچنین اسکوپ کامل گردد. سنگ‌هایی که روی درپوش‌ها قرار می‌گیرند، باید رولپلاک شوند. همچنین فضای خالی پشت بنا نیاز است تا با مصالح ساختمانی پر شود. در تقاطع‌های بین دیوارها که با نما جدا می‌شوند باید تا از مصالح ساختمانی استفاده شود.
کنترل و اجرای ضوابط آتش نشانی ساختمان در مرحله اجرا
همانطور که می‌دانید از مرحله خاکبرداری تا پایان کار ساختمان باید از اصول آتش نشانی برای ایمن سازی استفاده شود که شامل مرحله اجرایی هم می‌گردد. این ضوابط به صورت زیر هستند:
ضوابط آتش نشانی مربوط به برق و روشنایی
در این مرحله، باید بخش ۱۳ مقررات ملی ساختمان ایران رعایت شود.
- تابلوهای برق، باید در کنار درب اصلی هر واحد قرار بگیرند.
- لازم است تا در تابلوهای برق، برای هر بخش ساختمان، اعم از آشپزخانه، سرویس بهداشتی، کولر و …. فیوز مینیاتوری مجزا تعبیه شود.
- هر تابلو برق باید کلید «FI» داشته باشد.
- همه تجهیزات مربوط به بر‌ق‌رسانی ساختمان، باید در داخل دیوار یا داکت قرار داشته باشند.
- ساختمان باید دارای رعدوبرق‌گیر بوده و حتما مشخص شود.
- باید برای تمام قسمت‌های ساختمان که تاریک است، لامپ ۱۲ ولت شارژی یا باتری‌دار استفاده گردد. رله اتوماتیک نیز در مسیر راه‌پله، پله اضطراری، آسانسور، زیرزمین، موتورخانه، کتابخانه و… لحاظ شود.
ضوابط مربوط به اجرای آسانسور
ضوابط مربوط به آسانسورها را در قسمت طراحی مورد بررسی قرار دادیم، اما تدابیر دیگری نیز برای آسانسورها وجود دارد که باید در مرحله اجرایی به آنها پرداخته شود. این تدابیر به قرار زیر هستند:
- تجهیزاتی مانند کابل برق، لوله گاز، دودکش یا مواردی از این دست، نباید از داخل چاه آسانسور رد شوند.
- در قسمت کف مربوط به موتورخانه و قسمت موتور آسانسور، باید کلید سوئیچی قرار بگیرد.
- میکروسوئیچ‌های کنترل کننده، گاورنر و پاراشوت، جزء ملزوماتی هستند که حتماً باید برای آسانسورها در نظر گرفته شوند.
- دیواره چاه آسانسور، باید خالی از روزنه و کاملاً مقاوم و محکم باشد، به‌خصوص در برابر حریقو
- کابین، چاه ارت، قاب وزنه و هرآنچه که مربوط به آسانسور است، باید با مقاومت‌های ۵ اُهمی به هم متصل باشند.
- در داخل کابین آسانسورها، یک تابلو ترجیحاً ۲۰*۳۰ سانتی با رنگ‌های روشن و جلب توجه کننده قرار دهید و روی آن کلیه نکات ایمنی در هنگام وقوع آتش سوزی و ضوابط ایمنی استفاده از آسانسور را بنویسید. همچنین بنویسید که در زمان حریق، از آسانسور استفاده نکنند.
- بهتر است برای اطمینان از برقراری تمام موارد ایمنی در بخش آسانسور، تأییدیه شرکت بازرسی و کیفیت استاندارد را اخذ نمایید.
ضوابط آتش نشانی مربوط به اجرای سیستم‌های گرمایشی ساختمان
اگر قصد دارید که سیستم‌های گرمایش را در ساختمان‌ها نصب و اجرا کنید، نیاز است تا به ضوابط و مقررات زیر توجه داشته باشید.
بهتر است در ساختمان‌هایی که تجاری هستند، از سیستم گرمایش مرکزی استفاده شود. در واقع استفاده از بخاری یا سیستم‌های گرمایشی دیگر برای این مکان‌ها خطرناک است. گازکشی ساختمان‌ها باید تأییدیه‌های لازم را از اداره گاز دریافت کنند. تجهیزات گرمایشی گازسوز مثل شومینه باید ترموکوبل داشته باشند. باید در بالا یا اطراف آشپزخانه رستوران فضای کافی وجود داشته باشد. برای هر وسیله گازسوز باید یک دودکش ۸۰ سانتی مجزا از کف سقف در نظر بگیرید.
ضوابط آتش نشانی ساختمان در بخش تاسیسات
به منظور اجرای تاسیسات در ساختمان‌ها حتماً باید موارد زیر را مورد توجه قرار داد.
- در موتورخانه‌ها باید از درب فلزی استفاده شود.
- موتور خانه‌ها باید دارای سیستم تهویه مناسب باشند.
- هر موتور خانه باید کف شوی داشته و همچنین آب نیز از آن خارج شود.
- حدود یک سوم از فضای موتور خانه باید خالی از تجهیزات گردد.
- موتور خانه‌ها باید دارای وسایل ایمنی و آتش‌نشانی بوده و تجهیزات روشنایی مورد استفاده در موتور خانه‌ها باید حفاظ داشته باشد.
- سیم‌های برقی که از موتور خانه رد می‌شوند، باید توکار باشند.
دیگر ضوابط آتش نشانی سازه‌ها، مربوط به لوله کشی آب، دکوراسیون و اجرای استخر، نورگیر، جان پناه و پله اضطراری است.
جمع‌بندی نهایی
در این مطلب از سایت مهار فایر شما را با ضوابط آتش نشانی ساختمان آشنا کرده و در مورد قوانین و مقررات مربوط به فرایند طراحی و اجرای بخش‌های مختلف ساختمان صحبت کردیم. مهار فایر به عنوان یکی از برترین مجموعه‌های فعال در حوزه فروش، مشاوره، نصب و سرویس دهی تجهیزات آتش نشانی این امکان را برای شما به وجود آورده تا بتوانید به راحتی در مورد ایمنی و طراحی ساختمان با ضوابط آتش‌نشانی تصمیم بگیرید.
