یکی از چالش‌های مهار آتش، کنترل و تخلیه دود است. این موضوع در ساختمان‌های بزرگ و آتریوم‌ها (Atrium) که طبیعتا حجم زیادی هوا و ماده سوختنی در آن وجود دارد اهمیت بسیاری پیدا می‌کند. معمولا انسان‌های زیادی در ساختمان‌های بزرگ حضور دارند و برای نجات جان آنها از شعله‌های آتش احتمالی و دود ناشی از آن نیاز است تدابیر ایمنی دقیق و مناسبی را اندیشید. یکی از موارد مهم در فرآیند کنترل آتش و مهار آن، انواع سیستم تخلیه دود آتریوم است که در هر کدام از انواع سیستم اطفاء حریق باید مورد توجه ویزه قرار گیرد.
آتریوم چیست؟
پیش از هر چیز باید گفت آتریوم‌ها فضاهای بزرگ و بازی در بخش میانی ساختمان‌ها هستند که معمولاً می‌توانید آنها را پس از ورودی اصلی ساختمان ببینید. شایان گفت است این فضاهای میانی از پنجره‌های بزرگ و سقف شیشه‌ای برخوردارند. و جالب است بدانید که از گذشته‌های دور نیز از این فضاها بهره برده می‌شد. مثلاً در روم باستان به دلیل تهویه داخلی بهتر و نورگیر بودن از آتریوم‌ها بسیار استفاده می‌شد. با این وجود، در طراحی آتریوم‌ها چالش اصلی، کنترل دود و ایجاد مانع برای سرایت آتش به طبقات بالا در زمان آتش‌سوزی است. اهمیت این موضوع پس از آتش‌سوزی ساختمان رینگ‌تئاتر وین در سال 1881 که 384 (براساس برخی گفته‌ها تا 1000) کشته برجای گذاشت بیشتر مشخص شد. ما در این مقاله می‌کوشیم تا شما را با سامانه کنترل دود آتریوم بیش از پیش آشنا کنیم. پس تا پایان این نوشتار همراه ما باشید.
کدام روش برای تهویه آتریوم مناسب است؟
به باور بسیاری از مردم، تهویه طبیعی روش مطلوبی در تخلیه دود آتریوم‌هاست. همچنین تهویه طبیعی به کاهش مصرف انرژی کمک شایانی می‌کند. این باور تا حدودی درست است؛ ولی باید این نکته را نیز مورد ملاحظه قرار داد که اگر فضای آتریوم در معرض فضای بیرون باشد، سطح تماس بیشتری میان رطوبت و دمای بیرون و فضای آتریوم برقرار خواهد شد.
همین مسئله سبب افزایش خطر رسانش گرما و هوای بیشتری میشود و به‌ویژه در هنگام آتش‌سوزی می‌تواند بر دشواری عملیات مهار آتش بیفزاید. از این رو، باید به شکل دقیقی مشخص کرد چه زمانی از تهویه طبیعی بهره بگیریم و چه زمانی از آن استفاده نکنیم. همچنین می‌توانیم تهویه طبیعی را برای بخشی از طراحی آتریوم در نظر بگیریم و در مورد بخش دیگر به راهبرد اصولی دیگری توسل بجوییم.
ناگفته نماند راحت‌ترین طبقه برای تخلیه و تهویه مخصوصاً تهویه طبیعی، طبقه همکف آتریوم است. با این همه، حتی در طبقه همکف نیز تهویه طبیعی هرگز نخواهد توانست به شکل صد در صد هوا را تهویه کند. زیرا طبق برآوردها، تهویه طبیعی هنگام صبح در بهترین حالت به تهویه هوا می‌پردازد که رقمی برابر با 66 درصد است.
اهمیت سیستم تخلیه دود آتریوم
همان‌گونه که بیان کردیم آتریوم‌ها فضای بزرگ و عمودی مانندی دارند که در انواع معماری‌ها از جمله پاساژها و مراکز خرید چند طبقه، مدرسه‌ها و دانشگاه‌ها، کتابخانه‌ها و مراکز فرهنگی بزرگ، هتل‌ها، سالن‌های تئاتر و تالارهای اپرا یا کنسرت و دیگر ساختمان‌های بزرگ قابل مشاهده است. توجه ویژه به این فضاها به دلیل منعطف نمودن پلان ساختمان و نفوذپذیری بصری فراوان آن است. با وجود این، باید تدبیرهای کاربردی و مهمی را در راستای مهار آتش و تخلیه دود از آتریوم‌ها اندیشید. زیرا تراکم جمعیتی، راه داشتن طبقات به یکدیگر و کارکرد پیچیده، اهمیت ویژه‌ای به آتریوم‌ها می‌بخشد. هنگام پخش دود در آتریوم ستون دود به پایین و بالا می‌رود، به همین دلیل با هوای سالم می‌آمیزد و سبب میشود دمای هوا پیوسته افزایش یابد. همچنین با پخش دود در اطراف سقف و طبقات گوناگون ساختمان، لایه‌های زیادی از دود پدیدار میشود که اندک اندک همانند توده‌ای مهارناپذیر به چشم خواهد رسید.
بنابراین یا باید دود به شکل مستقیم از آتریوم‌ها خالی شود و یا پخش گردد. مهم است که بتوان دود را در سطحی مهار کرد تا مردم فرصت ترک فضا را داشته باشند. به این ترتیب آتش‌نشانان نیز می‌توانند در فضایی پایدارتر و شرایطی بهتر برای کنترل وضعیت و مهار آتش بکوشند. در چنین فضاهایی نصب انواع سیستم اطفا حریق سقفی و یا سایر سیستم‌ها نیز ضروری است.
طراحی انواع سیستم تخلیه دود آتریوم
در طراحی سیستم‌های تخلیه دود آتریوم از سه روش اصلی پیروی می‌کنند. این روش‌ها عبارتند از:
- تجمع دود
- تخلیه طبیعی دود که خود به دو دسته پایا و ناپایا طبقه‌بندی میشود.
- تخلیه مکانیکی دود که آن نیز در دو دسته پایا و ناپایا گروه‌بندی میشود.
معمولاً آتریوم‌ها مجموعه‌ای دو یا چند طبقه می‌باشند که از راه فضای میانی به یکدیگر پیوند می‌خورند. این فضای عمودی مانند بزرگ به وسیله طبقات گوناگونی با کاربردهای متفاوت اداری یا تجاری دربرگرفته شده است. در سالیان اخیر در ساختمان‌های مدرن، استقبال از طراحی آتریوم‌ها به نحو چشمگیری افزایش یافته است.
از سوی دیگر، اگر در چنین فضاهایی آتش‌سوزی رخ دهد، سیستم تهویه و مدیریت دود باید از کارکرد مناسبی برخوردار باشد. زیرا این نکته در راستای سلامت و ایمنی ساکنان طبقات مختلف از اهمیتی حیاتی برخوردار است. طراحی سامانه تخلیه دود آتریوم‌ها در دو شکل طبیعی یا مکانیکی رایج است. اهمیت طراحی مناسب سامانه تخلیه دود در آتریوم‌ها انکارناپذیر است، زیرا مشخص کردن ظرفیت تخلیه در آتریوم‌ها، نیازمند محاسبات پیچیده و دقیقی است.
تخلیه دود آتریوم با کمک تجمع دود
روش تجمع دود کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. زیرا کاربرد آن به ساختمان‌های اندکی محدود است. هیچ سامانه‌ای برای تخلیه دود در این روش برای آتریوم نیست. در واقع لایه متشکل از دود در زمان آتش‌سوزی در بخش فوقانی آتریوم به زیر سقف می‌رود و بر ضخامت آن پیوسته و پیوسته افزوده میشود.
با گذشت زمان بخش تحتانی لایه به سوی پایین حرکت می‌کند. مهندسان ارتفاع لایه دود و نسبت آن با اندازه قد ساکنان را محاسبه می‌کنند. ناگفته پیداست ارتفاع لایه دود باید از اندازه قد ساکنین بلندتر باشد. پس از انجام محاسبه لازم، کارشناسان به تخمین بازه زمانی مشخصی که نیاز است تا مردم نسبت به تخلیه آتریوم اقدام کنند، می‌پردازند. آنگاه می‌کوشند تا تعیین کنند آیا امکان استفاده از روش تجمع دود در آتریوم هست یا خیر.
سیستم تخلیه دود آتریوم با روش طبیعی
گفتیم که روش طبیعی به دو شکل پایا و ناپایا طبقه‌بندی میشود. در روش ناپایا طراحی بازشوها به شکلی است که میزان خروج و دبی تخلیه هوا باعث کاستن از سرعت تجمع لایه و دود می‌گردد. به این ترتیب زمان بیشتری در اختیار ساکنین برای خروج از ساختمان در حال سوختن وجود خواهد داشت.
در سامانه تخلیه دود به روش طبیعی از فشاری که به دلیل اختلاف دمای میان فضای درونی آتریوم و بیرون آتریوم پدیدار میشود، بهره می‌گیرند. دود ناگزیر به حرکت میشود تا با هوای بیرون بیامیزد. باد و فشار ناشی از آن در این روش نقش پررنگی در سرعت بخشیدن به فرایند تخلیه دود دارد. تخلیه دود توسط بازشوهای کارگذاشته شده در سقف صورت می‌پذیرد. گاه نیز پیش می‌آید بازشوهایی را به شکل معکوس روی دیواره‌ها تعبیه کنند که در قیاس با بازشوهای سقف چندان متداول نیست. لازم به ذکر است در این روش برای تخلیه دود نیازی به بهره‌گیری از جت فن یا دیگر لوازم مکانیکی نیست.
هنگامی که سامانه اعلام حریق وقوع آتش‌سوزی در ساختمان را اعلام می‌کند، بی‌درنگ بازشوها شروع به کار می‌کنند و باز می‌شوند. در این سیستم تخلیه دود، شمار و وضعیت بازشوها، قدرت باد، جهت باد، لایه‌های دود و سرعت وزش باد، عوامل بسیار مهمی هستند. با توجه به تأثیر زیاد باد و به‌‍طور کلی شرایط جوّی بر کارکرد روش طبیعی تخلیه دود، مهندسان برای طراحی دقیق‌تر و استفاده از این سامانه از مدل‌های دینامیک سیالات و شبیه‌سازی عددی سود می‌برند.
سامانه تخلیه دود با روش مکانیکی
سیستم تخلیه دود آتریوم با روش مکانیکی، روشی پرطرفدار برای خارج کردن دود از آتریوم‌هاست. این سامانه نیازمند گذاشتن فن‌های تخلیه هوا در قسمت بالای آتریوم‌هاست. در دو حالت و وضعیت مختلف می‌توانیم به منظور تخلیه دود آتریوم از روش مکانیکی بهره ببریم:
- در شرایطی که به دلیل محدودیت‌های فضا، نتوانیم از سیستم طبیعی بهره‌مند شویم.
- در زمان‌هایی که زمان تخلیه مردم از ساختمان بیش از زمان ساخت ارتفاع استاندارد لایه دود به هنگام تجمع آن شود.
شایان گفت است باید در طراحی سامانه تهویه مکانیکی، افزون بر محاسبه دقیق مقدار دودی که فن‌های تخلیه می‌توانند به فضای خارج هدایت کنند، باید به تعیین دقیق شمار فن‌های مورد استفاده نیز پرداخت. زیرا ممکن است کار تنها با یک فن، فشار زیادی به آن وارد کند و در واقع فن، وارد پدیده غوطه‌وری شود. همچنین فن‌های تخلیه دود باید از مقاومت خوبی در برابر آتش برخوردار باشند. فن‌ها توسط حسگرها، مشغول به کار می‌شوند. کاملاً امکان‌پذیر است که این حسگرها به دلیل وضعیت محیطی، و تماس با هوای گرم نتوانند بی‌درنگ وجود دود را تشخیص دهند. بنابراین لازم است پس از نصب، از کارکرد دقیق حسگرها اطمینان حاصل کنید.
معماری سامانه‌های تخلیه دود آتریوم
از آنجا که معماری آتریوم‌ها از گوناگونی و پیچیدگی زیادی برخوردار است، ناگزیر باید طراحی سامانه‌های تخلیه دود در آنها بسیار کاربردی و منطقی باشد. پرکاربرد‌ترین روش تخلیه دود در آتریوم‌ها، روش مکانیکی است؛ زیرا با کمک این شیوه می‌توان از دمای گاز مشتعل کاست، سرعت گرد آمدن لایه‌های دود را کاهش داد، و میزان دودی که باید از آتریوم تخلیه شود را محاسبه کرد تا شرایط را به شکل پایداری درآورد. با این وجود، یادآوری این نکته ضروری است که در هنگام آتش‌سوزی، نباید صرفاً برای کاستن از دمای آتریوم‌ها به روش تخلیه دود مکانیکی متکی بود.
چرا خدمات شرکت ایمن مهار گستر آشیانه (مهار فایر)؟
شرکت ایمن مهار گستر آشیانه (مهار فایر) با بیش از یک دهه سابقه فعالیت تخصصی در زمینه خدمات ایمنی و آتش‌نشانی و با انجام پروژه‌های بزرگ در بخش‌های ساختمانی و صنعتی در این زمینه، توانمندی‌های خود را به اثبات رسانده است. همچنین با توجه به تخصصی شدن تمامی کارها در کشور، شما می‌توانید از توانمندی‌های این شرکت در راستای افزایش سطح کیفی در اجرای خدمات ایمنی و آتش‌نشانی بهره‌مند شوید.
- رعایت اصول اخلاقی و مشتری‌مداری
- نصب أنواع سیستم إطفاء حریق متناسب با مکان مورد نظر
- استفاده از جدیترین تجهیزات اعلام و إطفاء حریق
- ارائه بیمه‌نامه برای کپسول‌های شارژ شده
- تعیین قیمت منصفانه در ازای خدمات و کیفیت بالا
- ارسال نیروی متخصص و کارآمد به محل در اسرع وقت
- پایبندی بر اصل صداقت و وقت‌شناسی در ارتباط با مشتریان
- شارژ کپسول‌های آتش نشانی در غرب تهران و سایر مناطق با بهره‌گیری از دستگاه‌های به‌روز و اتوماتیک
- حمل و نقل رایگان و جابه‌جایی بدون هزینه کپسول‌های آتش‌نشانی خالی و شارژ شده
- امکان رویت و آگاهی مشتریان از روند کامل و تمامی مراحل شارژ کپسول‌های آتش‌نشانی
- ارائه مشاوره کاربردی و علمی در زمینه انتخاب نوع و تعداد کپسول مورد نیاز مشتریان گرامی با توجه به درخواست ایشان
- ارائه خدمات پس از فروش شامل گارانتی شارژ کپسول آتش‌نشانی تا یک سال، بازدید دوره‌ای از کپسول‌ها در طول سال و همچنین آموزش شیوه استفاده از کپسول به مشتریان
سخن پایانی
در این مقاله به بررسی انواع سیستم تخلیه دود آتریوم پرداختیم. آتریوم‌ها فضاهای بزرگ و بازی هستند که می‌توانید آنها را معمولاً پس از ورودی اصلی ببینید. همچنین آتریوم‌ها از گذشته تا امروز و به دلایل گوناگون زیبایی‌شناختی و کاربری و مهندسی، در انواع معماری‌ها مانند مدرسه‌ها و هتل‌ها و … کاربرد بسیاری دارند. با این همه، حفظ ایمنی آنها به‌ویژه در برابر دود آتش‌سوزی‌ها موضوعی چالش برانگیز است. با توجه به اهمیت آتریوم‌ها، هنگام وقوع آتش‌سوزی باید بتوان دود را در سطحی مهار کرد تا ساکنان فرصت ترک فضا را در اختیار داشته باشند. در طراحی سامانه‌های تخلیه دود آتریوم از سه روش اصلی استفاده میشود که شامل روش‌های تجمع دود، تخلیه دود طبیعی و مکانیکی هستند. شایان گفت است، روش مکانیکی امروزه محبوبیت بیشتری داشته و مناسب‌ترین روش تخلیه دود در بیشتر آتریوم‌ها به‌شمار می‌رود. امیدواریم این مقاله مورد توجه شما قرار گرفته باشد.
