یکی از خطرناک‌ترین شرایط در آتش‌سوزی رخ دادن فلش اور است. در این شرایط مواد آلی موجود در حریق دچار تجزیه حرارتی شده و گازهای قابل اشتعال تولید می‌کنند. برای رسیدن به این نقطه خطرناک در آتش‌سوزی حرارت بالای 500 درجه نیاز است. با توجه به مخاطرات بسیار بالای این پدید در زمان حریق برای پیشگیری از آن باید تلاش کرد. در این مطلب از گروه مهار فایر به توضیح کامل ماهیت این پدیده و راه‌های جلوگیری از آن می‌پردازیم.
فلش اور (flashover) چیست؟
اگر بخواهیم به ساده‌ترین شکل ممکن این پدیده را تشریح کنیم، به معنی اشتعال هم زمان تمام مواد قابل احتراق می‌باشد. این اشتعال و سوختن در محیط‌های سربسته‌ای که مستقیما در معرض آتش هستند رخ می‌دهد. در این شرایط حالتی شبیه به انفجار رخ داده و آسیب و خطرات بسیار زیادی به همراه دارد. به همین خاطر آتش نشان‌ها تلاش زیادی برای پیشگیری از وقوع flashover می‌کنند. گازهای قابل اشتعال موجود در فضا هنگامی که به قدر کافی زیاد شوند خود به خود منفجر خواهند شد. در نتیجه آتش‌سوزی و حریق تبدیل به رخدادی غیر قابل کنترل و مهار می‌گردد. در اینجاست که حتی شارژ کپسول آتش نشانی در تهران و استفاده از آن نیز بی‌تاثیر خواهد بود و نمی‌توان با آن جلوی حادثه را گرفت.
فلش اور چه تغییراتی در حریق ایجاد می‌کند؟
گفتیم که این پدیده می‌تواند منجر به تجمع و انفجار گازهای قابل اشتعال گردد. در آموزش‌های اطفاء حریق گفته می‌شود که flashover تغییراتی در حریق ایجاد می‌کند که شامل موارد زیر می‌باشد:
- رخ دادن این پدید به معنای پایانی بر عملیات نجات مفید و جستجو است. چرا که تمام افراد محبوس در دام حریق بعد از رخ دادن آن از بین می‌روند.
- بعد از این رخداد، دیگر نمی‌توان و نباید از خاموش کننده‌های دستی برای اطفاء حریق استفاده نمود. بعد از وقوع فلش اوور باید از شلنگ آب برای خاموش کردن شعله‌های آتش کمک گرفت.
- این مرحله را پایان رشد آتش می‌نامند و بعد از آن مرحله گسترش حریق شروع می‌شود. در واقع آتش بعد از رخ دادن این پدیده شدت بیشتری نمی‌‌یابد.
- بعد از رخ دادن این شرایط، آتش از اتاق و محل شروع به دیگر بخش‌های ساختمان کشیده می‌شود. بنابراین خطرات زیادی از بابت ریزش ساختمان، اطرافیان و گروه نجات را تهدید می‌کند. خطر ریزش آوار حتی بعد از خاموش شدن آتش نیز همچنان به قوت خود باقی خواهد ماند.
این رخداد در همه آتش‌سوزی‌ها به وقوع نمی‌پیوندد. با این همه، این پدیده، به طور ناگهانی رخ می‌دهد و آتش‌نشان‌ها را غافلگیر می‌کند. به همین خاطر باید از قبل برای پیشگیری از ایجاد آن اقداماتی مقتضی انجام داد.
انواع flashover چیست؟
این پدید به فاکتورهای مختلفی در زمان آتش‌سوزی بستگی دارد. مقدار ماده سوختنی و حجم اکسیژن موجود در محیط از فاکتورهای مهم در ایجاد انواع فلش اور هستند.
1- فلش اور ضعیف یا lean flashover
این نوع در بین آتش‌نشان‌ها به رول اور هم شهرت دارد. منظور از رول اوور، اشتعال گازهای جمع شده در زیر سقف است. این گازها می‌توانند تمام محیط را در بر بگیرند. نسبت اکسیژن در این نوع flashover کمتر از ماده سوختنی می‌باشد. در نتیجه با کمبود اکسیژن برای آتش‌سوزی مواجه هستیم.
2- فلش اوو قوی یا rich flashover
اگر گازهای قابل اشتعال در بالای لایه اشتعال پذیر جمع شوند حالت قوی از این پدیده شکل می‌گیرد. این نوع در مواقعی رخ می‌دهد که آتش به علت کمبود اکسیژن فروکش کرده باشد. حرارت به خاطر جسم پیرولیز وجود دارد اما شعله‌ای مشاهده نمی‌شود. نام دیگر این پدید بک درفت می‌باشد.
3- نوع تاخیری Delayed Flashover
وقتی ابر حاصل از دود خاکستری خنک شود احتمال رخ دادن این پدید وجود دارد. این ابر با خروج از محیطی که دچار حریق شده به طور ناگهانی مشتعل خواهد شد. اگر چنین احتراقی در شرایط ایده‌آل رخ دهد شاهد یک انفجار بسیار بزرگ خواهیم بود.
4- نوع بسیار قوی یا hot rich fashover
گازهای قابل اشتعال در این حالت با دمای بالا با مقادیری از اکسیژن ترکیب می‌شوند. این رقیق شدن با اکسیژن موجب می‌شود تا خود به خود گازهای مذکور، منفجر شده و شعله‌ور شوند. این انفجار می‌تواند موجب زبانه کشیدن شعله‌های آتش به بیرون نیز شود.
راه‌های جلوگیری از وقوع فلش اور چیست؟
اشاره کردیم که این پدیده در زمان حریق می‌تواند مخاطرات بسیار زیادی به همراه داشته باشد. با وقوع این پدیده بسیاری از افراد گرفتار در حریق و حتی آتش‌نشان‌ها جان خود را از دست خواهند داد. بنابراین لازم است تا به هر روش ممکن از وقوع این رخداد در زمان آتش‌سوزی پیشگیری نمود.
انجام تهویه مناسب
باز کردن در و پنجره‌ها کمک زیادی به خارج شدن گرمای انباشته در محیط می‌کند. همچنین گازهای قابل اشتعال تولید شده در حریق از این طریق خارج می‌شوند. این راه‌کار به ویژه در مراحل اولیه پیدایش حریق که حرارت زیاد نیست کارآمدتر است.
انجام ندادن تهویه
این شیوه درست عکس روش قبلی عمل می‌کند و تهویه‌ای در آن انجام نمی‌شود. بسته به شرایط حریق و تشخیص تیم آتش‌نشانی با عدم انجام تهویه، اکسیژن رسانی به آتش متوقف می‌شود. در نتیجه سرعت احتراق کاهش پیدا کرده و تجمع گازهای گرم کم می‌شود. از این روش زمانی استفاده می‌شود که همه افراد محبوس در مکان آتش گرفته موفق به خروج شده‌اند.
کمک گرفتن از خاموش کننده‌های دستی
خاموش کننده‌های دستی به کاهش موقت دمای اتاق در حال سوختن کمک می‌کنند. در نتیجه این کاهش دمای موقت، پدیده فلش اور نیز به تاخیر خواهد افتاد. انواع مختلفی از خاموش کننده‌های دستی را برای این منظور می‌توان به کار گرفت. برای تهیه این محصولات اطفاء حریق و سایر تجهیزات مورد نیاز و شارژ انواع کپسول اتش نشانی در جنوب تهران و سایر مناطق می‌توانید از طریق سایت ایمن مهار گستر آشیانه اقدام فرمایید. کیفیت و کارایی این تجهیزات و خاموش کننده‌ها تضمین و تائید می‌شود.
روش‌های گفته شده به پیشگیری و به تاخیر انداختن flashover در زمان آتش‌سوزی کمک زیادی می‌کنند.
سخن پایانی
یکی از پدیده‌های بسیار خطرناک در زمان آتش‌سوزی در محیط‌های بسته فلش اور می‌باشد. این رخداد موجب بروز انفجارهای عظیم و شروع گسترش آتش می‌گردد. بنابراین لازم است از روش‌های استاندارد و مناسب وقوع این پدیده را در زمان آتش‌سوزی به تعویق انداخت. امیدواریم این مطلب از گروه مهار فایر در خصوص آشنایی با flashover برای خوانندگان گرامی مفید واقع شده باشد.
