اگرچه شارژ کسپول آتش نشانی در تهران یکی از مهمترین اقدامات برای اطفاء حریق است، اما همه آتش‌ها را نمی‌توان با کپسول‌های معمولی خاموش کرد.در این مقاله قصد داریم تا شما را با انواع فوم آتش نشانی و کاربردهای آنها آشنا کنیم.
هرگاه آتش‌سوزی رخ دهد اولین واکنش برای خاموش کردن آن، استفاده از آب خواهد بود. از دیرباز تا به حال این موضوع از اصلی‌ترین راه حل‌ها برای اطفاء حریق به حساب می‌آمده است. حال سوال اصلی که پیش می‌آید آن است که آیا آب برای خاموش کردن تمامی آتش‌سوزی‌ها مناسب است؟ قطعاً پاسخ به این سوال خیر است. به عنوان مثال، برای آتش سوزی‌هایی که بر پایه روغن باشند، آب به اطفاء آنها کمکی نمی‌کند، بلکه حتی ممکن است خطراتی را هم به همراه داشته باشد.
این موضوع در آتش‌سوزی‌های الکتریکی هم صادق خواهد بود. چون آب موجب برق گرفتگی می‌شود. به همین دلیل محصولی به نام فوم آتش نشانی تولید شده تا در آتش سوزی‌هایی که خاموش کردن آنها با آب و یا دیگر خاموش کننده‌ها میسر نیست، وارد میدان شوند. برای آشنایی بیشتر با این مواد و کاربردهای آنها در ادامه مطلب با ما همراه باشید.
فوم آتشنشانی چیست؟
کف یا فوم‌ها سالیان سال است که به عنوان یک ماده اطفاء کننده حریق شناخته می‌شوند و نوعی خاموش کننده به حساب می‌آیند. کف‌های آتش نشانی توده‌ای پایدار از حباب‌های کوچک هستند که پر از هوا بوده و نسبت به روغن، بنزین و غیره چگالی کمتری دارند. این کف از موادی همانند آب، هوا و کنسانتره کف تشکیل می‌شود که بر اثر پاشش آن روی آتش، لایه‌ای از کف همانند پتو روی حریق را می‌گیرد و باعث خاموش شدن آن می‌شود.
انواع فوم آتش نشانی
برخی از انواع کپسول های آتش نشانی حاوی فوم هستند. بنابراین، برای شناخت بهتر و بیشتر فوم بهتر است با انواع آن آشنا شوید. بسیاری از افراد فکر می‌کنند که تنها یک ترکیب در کپسول‌های فوم استفاده شده، اما چنین نیست. انواع فوم برای اطفا حریق با ترکیبات مختلفی روانه بازار می‌شوند. اگر بخواهیم ساده‌تر بیان کنیم، فوم آتشنشانی در انواع مکانیکی و شیمیایی دسته‌بندی می‌شوند. در ادامه به صورت مختصر به بررسی آنها می‌پردازیم.
فوم شیمیایی آتش نشانی
این دسته از فوم‌ها همانطور که از نامشان برمی‌آید، از دو ماده شیمیایی نظیر بی‌کربنات سدیم و سولفات آمونیوم تشکیل می‌شوند. اگر بخواهیم به صورت کلی بیان کنیم، این ترکیبات یک محلول قلیایی با ماده اسیدی فومی را تحویل می‌دهند که سلاح بسیار قدرتمندی در برابر آتش خواهند بود. چند سالی است که فوم‌های شیمیایی از رده تولید خارج شده‌اند، چون نسبت به فوم‌های دیگر قدمت خیلی بالاتری داشته و هزینه تولید آنها بیشتر است.
فوم مکانیکی
همانطور که پیش‌‍تر اشاره کردیم با از رده خارج شدن فوم‌های شیمیایی، امروزه تمامی انواع فوم آتش نشانی از نوع مکانیکی هستند. این نوع فوم‌ها از مخلوط فوم با غلظت بالا با آب تولید می‌گردند که نسبت هر کدام باید یکسان و مشخص باشد. بعد از این کار نیز هوادهی انجام می‌شود تا فوم نهایی آماده گردد. کیفیت نهایی فوم‌های مکانیکی به درجه اختلاط بستگی دارد. از نظر غلظت، فوم‌های مکانیکی را در سه دسته انبساط پایین، انبساط بالا و انبساط متوسط تقسیم بندی می‌کنند. در یک دسته دیگر هم می‌توان فوم‌های مکانیکی را به نوع طبیعی و ساختگی دسته‌بندی نمود. در ادامه مطلب به این دسته‌بندی‌ها اشاره می‌کنیم. کف یا فوم‌های طبیعی دارای مشخصات فنی خاصی به صورت زیر هستند:
فوم‌های پروتئینی منظم (pf)
اولین فوم‌های مکانیکی، فوم پروتئینی منظم است که از زمان جنگ جهانی اول تا به حال مورد استفاده می‌باشد. عموماً فوم‌هایی که بر پایه پروتئین هستند، توانایی انتشار پایین‌تری نسبت به فوم‌های سنتزی دارند. همچنین مقاومت گرمایی و پوشش مستحکم‌تری را ارائه می‌دهند. این مواد سرعت خاموش کنندگی را به طرز چشمگیری بالا می‌برند و به هیچ عنوان برای محیط زیست مخرب نیستند. این فوم دوستدار محیط زیست بوده و اسید آمینه‌های آن از منابع طبیعی چون پر پرنده، شاخ گوزن و بوته‌های گیاهی تشکیل می‌گردد.
انواع فوم آتش نشانی فلورو پروتئین (fpf)
این دسته از فوم‌ها از مشتقات فوم‌های پروتئینی تولید می‌گردند، اما در ترکیب آنها مقداری از مواد فعال ساز نظیر فلوئور نیز به کار رفته است. شاید برای شما هم این سوال ایجاد شود که چرا این ماده در فوم آتش نشانی به کار می‌رود؟ جواب آن است که مواد فعال ساز باعث حرکت سریع فوم‌ها به بیرون شده و اطفا حریق خیلی بهتر صورت می‌گیرد. از مزیت‌های اصلی فوم فلورو پروتئین می‌توان به مقاوم بودن در برابر ترکیب با هیدروکربن‌ها و میزان سازگاری در برابر مواد شیمیایی خشک اشاره کرد.
فوم فلورو پروتئین تشکیل دهنده لایه نازک
فوم‌های پروتئینی به همراه مواد فعال ساز همانند فلوئور، پایه اصلی فوم fff به شمار می‌آیند. فرمولاسیون این فوم نسبت به فوم‌های آتش نشانی fpf و aff بسیار پیچیده و پیشرفته‌تر است. به همین علت فوم fffp نسبت به دیگر فوم‌ها، اثربخش‌تر اعلام شده است.
فوم فلورو پروتئین تشکیل دهنده لایه نازک مقاوم الکلی ar_fffp
این نوع از انواع فوم آتش نشانی همانند فوم‌های گفته شده قبل است، اما ترکیبی نظیر پلیمرهای پلی ساکارید در فرمولسیون آنها اضافه می‌شود. در این فوم، پلیمری به کار برده شده که پوسته محکمی در زمان حریق بر روی آتش ایجاد می‌کند تا زمان کمتری برای عملیات اطفا حریق صورت گیرد.
عملکرد انواع فوم آتش نشانی چگونه است؟
به طور قطع نمی‌توان گفت که عملکرد فوم‌ها چگونه است. کارایی هر یک از فوم‌ها بسته به نوع آتش سوزی قابل سنجش نیست و تاکنون بحث‌های گوناگونی در این زمینه انجام شده است. یک فوم آتش نشانی باید پوشش دهی مناسبی در ناحیه آتش گرفتگی داشته باشد. به طوری که با چسبندگی قوی بر روی حریق، همانند عایق و پتویی روی کل حرارت را بگیرد تا مانع ورود اکسیژن به آتش شده و سبب خفگی آن گردد.
کاربرد و موارد استفاده فوم و کف
اگرچه کپسول‌های آتش نشانی فوم، از انواع کپسول آتش نشانی مناسب برای منزل نیستند اما استفاده از انواع فوم آتش نشانی یا کف یکی از راه‌های خوب و مناسب جهت اطفاء حریق بعضی از آتش سوزی‌ها است. البته شرط استفاده از این کف‌ها، دانستن و آشنا بودن با انواع فوم آتش نشانی می‌باشد. در ادامه به کاربرد انواع فوم‌های آتشنشانی اشاره می‌کنیم.
- اطفاء حریق در صنایع نفت، شیمیایی، الکترونیکی و خودروسازی
- استفاده به عنوان ابزار امدادی در موارد اضطراری نظیر حریق در خودرو، منازل و ساختمان‌ها
- استفاده در فضاهای باز مانند کمپینگ و پیک نیک برای اطفاء آتش
- استفاده در صنایع غذایی به عنوان یک ماده امدادی برای خاموش کردن حریق‌های کوچک
- استفاده در محل‌های عمومی مانند فرودگاه‌ها، ایستگاه‌های قطار و اتوبوس برای اطفاء حریق‌های اضطراری.
خصوصیات مهم انواع فوم آتش نشانی
همانطور که گفته شد، فوم‌ها به عنوان یکی از روش‌های مهم واکنش به حریق، در بسیاری از صنایع و محیط‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. خصوصیات این فوم ها عبارتند از:
- خاموش کنندگی: فوم‌های آتش نشانی با تولید گاز کربن دی اکسید، حرارت را از منبع حریق دور کرده و باعث خاموش شدن آتش می‌شوند.
- پایداری: این فوم‌ها در برابر شرایط مختلف مانند دما، فشار و رطوبت پایدار هستند تا در هر شرایطی قابل استفاده باشند.
- قابلیت پخش: کف‌ها باید به راحتی قابل پخش و توزیع در سطح حریق باشند تا بتوانند به صورت کامل حریق را خاموش کنند.
- عدم خطر برای انسان و محیط زیست: فوم‌ها باید خطری برای انسان و محیط زیست نداشته باشند و در صورت تماس با پوست و چشم، آسیبی نرسانند.مقاومت به شوک حرارتی وعملکرد در دماهای مختلف از دیگر خصایص این فوم‌ها به حساب می‌آید.
