منظور از مهندسی حریق یا مهندسی حفاظت از آتش، محافظت از اماکن و ساختمان‌های مختلف در برابر آتش است. هدف اصلی در این رشته، مشخص کردن میزان خطرات مربوط به حریق و راه‌کارهای کنترل و مهار آن است. مهندسان حریق کار طراحی سیستم‌های اطفاء حریق را بر عهده دارند. در این مطلب، اطلاعات بیشتری در خصوص این رشته مهندسی کسب خواهید کرد. اما پیش از پرداختن به آن بهتر است خاطر نشان کنیم که برای طراحی سیستم اطفاء حریق و نصب انواع دستگاه اعلام حریق می‌توانید به شرکت ایمن مهار گستر آشیانه (مهار فایر) مراجعه کرده و از خدمات این مجموعه بهرمند شوید. از دیگر خدمات این شرکت، شارژ انواع کپسول‌ها و خاموش کننده‌های آتش است که کاملا مطابق با استانداردهای موجود و با استفاده از بهترین و با کیفیت‌ترین مواد انجام می‌شود. برای اطلاع از فرایند شارژ کپسول و اطلاع از قیمت شارژ کپسول آتش نشانی ۱۴۰3 در تهران به سایت این مجموعه مراجعه کنید.
منظور از مهندسی حریق چیست؟
مهندسی آتش یا مهندسی ایمنی در برابر حریق با هدف حفاظت از جان و مال انسان‌ها ایجاد شده است. در این رشته، آموزش‌های لازم برای ارزیابی ریسک حریق و مخاطرات ناشی از آن داده می‌شود. مهندس حریق، قادر است ریسک آتش‌سوزی و خسارت‌های ناشی از آن را به کمک طراحی سیستم‌های مناسب کاهش دهد. علاوه بر موارد گفته شده اقدامات متعدد دیگری نظیر:
- هدایت و کنترل عملیات اطفاء حریق و آتش‌نشانی
- وارسی‌های پس از آتش‌سوزی
- ارائه گزارشات و بازخوردهای حادثه
- ارائه استراتژی‌های لازم برای پیشگیری از حادثه در آینده
هم در مهندسی حفاظت از حریق انجام می‌گیرد. این شاخه از مهندسی، قدمت تاریخی قابل توجهی دارد که در ادامه به آن اشاره خواهیم کرد.
پیشینه تاریخی مهندسی حفاظت از آتش
ریشه این علم نوین را می‌توان در روم باستان و دوران بسیار دور تاریخی پیدا کرد. هر چند که مهندسی حفاظت از آتش، به عنوان یک رشته علمی، نوظهور به حساب می‌آید. امپراتور روم، نرون، دستور داده بود تا از مصالح غیر قابل اشتعال در ساخت و سازها استفاده شود. این مورد را می‌توان به عنوان لحظه پیدایش علم کنترل و هدایت اتش در نظر گرفت. قرن‌ها بعد اما به صورت آکادمیک در سال 1903 در ایلینوی آمریکا مهندسی حریق ارایه و تدریس شد. نیمه اول قرن بیستم با آتش‌سوزی‌های فاجعه بار زیادی همچون حریق لندن همراه بود. شاید همین امر موجب ابداع رشته مهندسی حفاظت از آتش شده باشد. در سال 1918 میلادی، این رشته تحصیلی در کشور انگلیس هم، به دانشجویان تدریس می‌شد. انجمن مهندسین حفاظت از آتش نیز برای اولین بار در آمریکا و در سال 1950 آغاز به کار نمود.
به چه کسی مهندس حریق گفته می‌شود؟
کسانی که در رشته تحصیلی حفاظت از آتش به صورت آکادمیک تحصیل کنند، مهندس آتش نامیده می‌شوند. مهندسان این رشته مهم باید در زمینه‌های مختلفی نظیر منشاء پیدایش آتش و محصولات حاصل از احتراق، بدانند. مهندسین حریق به منظور کنترل و مقابله هر چه بهتر با آتش در زمینه‌های مختلفی مانند: ایمنی حریق، تشخیص حریق و کنترل و اطفاء حریق آموزش‌های لازم را می‌بینند. برای طراحی سیستم‌های اطفاء حریق توسط مهندسین باید درک درستی از تئوری احتراق وجود داشته باشد. ارزیابی میزان ریسک آتش‌سوزی در هر مکان و ساختمان‌ها بخش دیگری از دانش مهندسین حریق می‌باشد.
وظایف مهندس حفاظت از حریق چیست؟
بعد از آشنایی با رشته مهندسی حریق و اهمیت آن، با وظایف مهندسین این رشته آشنا می‌شویم. در مهندسی حفاظت از آتش باید تجهیزات مورد استفاده برای مقابله با حریق احتمالی، طراحی گردد. این تجهیزات، در طراحی بسیاری از ساختمان‌ها به کار می‌روند و تنوع بالایی دارند. علاوه بر ایمن‌سازی ساختمان‌های جدید در برابر حریق، گاهی باید سازه‌های قدیمی را نیز استاندارد کنند. مهندسین حریق باید اشراف کاملی به استانداردها و قوانین موجود در ایمن‌سازی ساختمان‌های مختلف در برابر آتش‌سوزی داشته باشند. از جمله مهم‌ترین وظایف مهندسین این رشته شامل موارد زیر است:
- طراحی ساختمان‌های مختلف با در نظر گرفتن ملاحظات ایمنی در برابر حریق و ضوابط آتش نشانی ساختمان
- ارزیابی خطر آتش‌سوزی در ساختمان‌ها و سازه‌های قدیمی از طریق بازرسی آن‌ها
- طراحی تجهیزات مناسب برای مقابله با حریق
- برقراری ارتباط با سایر مهندسین ساختمان برای پیاده‌سازی سیستم اطفاء حریق
- ارائه نمودن مشاوره‌های لازم در خصوص سیستم‌ها و روش‌های محافظت در برابر حریق
- پیشگیری از گسترش آتش از طریق مدلسازی رایانه‌ای
بنابراین حضور مهندسین حفاظت از آتش در پروژه‌های ساختمانی مختلف کمک بزرگی به ایمنی محیط می‌کند.
مباحث اصلی در مهندسی حفاظت از آتش
در این حرفه و رشته تحصیلی، مباحث بسیار متنوعی گنجانده شده است. آگاهی مهندس آتش از تمام این مباحث در عملکرد علمی وی موثر می‌باشد. از جمله مباحث مهم در مهندسی حریق می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- علوم: این رشته مهندسی بیش از هر مبحث دیگری به علوم مختلف وابسته است. از جمله این علوم می‌توان به مکانیک اشتعال مخلوط‌های سوخت و هوا و شیمی واکنش‌های درون شعله اشاره کرد. سمیت و مهار احتراق نیز از دیگر علوم مطرح در این رشته مهندسی می‌باشند.
- فناوری: یکی از بخش‌های جدایی‌ناپذیر مهندسی حفاظت از آتش، مبحث فناوری و تکنولوژی است. طراحی سیستم اعلام حریق و استفاده از الکتریسیته در اتمسفرهای قابل اشتعال از کاربردهای فناوری در این رشته هستند. اسپرینکلرها و دیگر تجهیزات اطفاء حریق نیز در این مبحث جای می‌گیرند.
- فیزیولوژی و روانشناسی: الگوهای رفتاری افراد در زمان بروز آتش‌سوزی از فاکتورهای کنترل حریق محسوب می‌شوند. از این الگوهای رفتاری در طراحی و تعبیه راه‌های فرار یا نوع هشدارهای سیستم استفاده می‌کنند.
- مدیریت: یکی دیگر از مباحث مهم و کاربردی در مهندسی حفاظت از آتش، مبحث مدیریت است. فرماندهی و برنامه‌ریزی اضطراری + کنترل مالی پروژه کنترل و اطفاء حریق باید توسط مهندس این رشته انجام گیرد.
- حقوق: پیاده‌سازی و اجرای قوانین ایمنی باید با آگاهی از مباحث حقوقی این بخش انجام گیرد. در نتیجه مهندس حریق باید به مسائل حقوقی رشته تحصیلی و کاری خود نیز واقف باشد.
کاربردهای مهندسی حریق
در این بخش خواهیم گفت که این رشته مهندسی در چه جاهایی کاربرد دارد. این مهندسین اغلب در تیم‌های چند رشته‌ای روی پروژه‌های مختلفی همکاری می‌کنند. مهندسین آتش با توسعه دهندگان املاک، فعالین حوزه‌های ادارات خدمات آتش‌نشانی، گروه‌های امداد و نجات و انجمن‌های مسکن برای ایمنی بیشتر محیط همکاری می‌کنند. در بسیاری از سازه‌ها چه با کاربری مسکونی و چه تجاری و صنعتی به مهندسین حریق نیاز است.
کلام پایانی
مهندسی حریق یا مهندسی حفاظت از آتش یک رشته آکادمیک و نوین برای کنترل ریسک آتش‌سوزی می‌باشد که در این بخش با کاربردها و اهمیت آن آشنا شدیم. امیدواریم این مطلب از گروه مهار فایر برایتان مفید واقع شده باشد. کارشناسان مجموعه آماده پاسخگویی به سوالات شما در حوزه سیستم‌های اطفاء حریق و شارژ انواع خاموش کننده‌ها هستند.
