سیستم F&G یا همان سیستم پایش گاز و آتش در پروژه‌هایی با حساسیت بالا به کار می‌رود. این نوع سیستم‌ها برای مهار آتش، قابلیت‌های بسیار ویژه‌ای دارند. از این رو، بیشتر در پروژه‌های پالایشگاهی و نیروگاه‌ها و کارخانه‌های صنعتی کاربرد دارند. در این مطلب از گروه مهار فایر به معرفی سیستم پایش گاز و آتش خواهیم پرداخت. اما پیش از آن اجازه دهید تا کمی در مورد خدمات مجموعه مهار فایر صحبت کنیم.
مجموعه ایمن مهار گستر آشیانه یا مهار فایر، خدماتی همچون طراحی و نصب انواع سیستم اعلام و اطفاء حریق را برای انواع ساختمان‌ها انجام می‌دهد. بعلاوه، این مرکز به عنوان یکی از مراکز مجاز شارژ کپسول اتش نشانی در تهران، شارژ انواع خاموش کننده‌های آتش از کوچک تا بزرگ در مناطق مختلف تهران را نیز بر عهده دارد. برای شارژ انواع کپسول آتش نشانی در تهران و آگاهی از زمان و نحوه شارژ این کپسول‌ها می‌توانید با این مجموعه تماس بگیرید.
در ادامه به بحث اصلی خود یعنی سیستم پایش گاز و آتش می‌پردازیم.
آشنایی با سیستم F&G
این سیستم که با نام فارسی سیستم پایش گاز و آتش نیز شناخته می‌شود مخفف Fire and Gas است. هدف اصلی استفاده از این سیستم، شناسایی سریع نشت گاز و اعلام به موقع حریق است. در نتیجه، بیشترین موارد استفاده از آن در جاهایی مثل معادن و پالایشگاه‌ها است. در این سیستم؛ از سنسورهای متنوع و تجهیزات تشخیص دهنده مختلفی استفاده می‌کنند. علاوه بر آن، تمام دستگاه‌ها و تجهیزات مصرفی از بهترین برندهای موجود تهیه می‌شوند. این سیستم‌ها از جمله سیستم‌های اعلام و اطفاء حریق خودکار محسوب می‌شوند. سنسورهای به کار رفته در این سیستم نیز مربوط به تمام پارامترهای مهم محیطی از جمله حرارت، گاز، دود و فشار می‌باشند. اطلاعاتی که از طریق این حسگرها مخابره می‌شود توسط سیستم پردازش مرکزی، تحلیل می‌گردد. یکی از اصلی‌ترین سنسورهای مورد استفاده در این سیستم، گازسنج است که برای تشخیص وجود گاز در محیط به کار می‌رود. این سیستم، سطح بالایی از ایمنی را برای کارگران در محیط‌های پر ریسک فراهم می‌کند.
تفاوت سیستم اطفاء حریق و سیستم F&G چیست؟
شاید در وهله اول تصور کنید این سیستم تفاوتی با سیستم اطفاء حریق ندارد. در حالی که این دو سیستم از نظر اهداف، تفاوت‌های اساسی با هم دارند. در ادامه این بخش به اهداف هر یک از این دو سیستم در مهار و کنترل آتش اشاره خواهیم کرد. شناخت هدف این دو سیستم به ما در درک هرچه بهتر تفاوت بین آن‌ها کمک می‌کند.
هدف سیستم پایش گاز و آتش
در این سیستم هدف اصلی، شناسایی نشت گاز و تشخیص حریق ناشی از آن است. به همین خاطر، از سنسورهای مختلفی در این سیستم برای شناسایی نشت گاز استفاده می‌گردد. بعد از تشخیص نشت گاز، هشدار لازم از سیستم صادر خواهد شد. بنابراین می‌توان گفت سیستم پایش گاز و آتش به عنوان یک سیستم اولیه وارد عمل می‌شود. این سیستم قابلیت ادغام با دیگر انواع سیستم اطفا حریق اتوماتیک را دارد.
هدف سیستم اطفاء حریق
در این سیستم، هدف‌گذاری اصلی روی خاموش کردن آتش و جلوگیری از گسترش آن است. در این سیستم، تاکید بیشتری روی مواد خاموش کننده نظیر آب، خاک و فوم وجود دارد. این سیستم، عموما به صورت مستقل برای خاموش کردن آتش وارد عمل می‌شود. تجهیزات مورد استفاده در این سیستم، نیز بیشتر روی خاموش کردن آتش متمرکز هستند.
معرفی انواع سیستم F&G
اشاره کردیم که در این سیستم‌ها از حسگرهای متعدد و متنوعی برای شناسایی به موقع نشت گاز و حریق استفاده می‌شود. بر همین اساس، بسته به نوع سنسورهای مورد استفاده، سیستم پایش گاز و آتش، انواع مختلفی پیدا می‌کند.
سنسورهای دود
در این سیستم، سنسورهای اصلی مورد استفاده، برای تشخیص دود می‌باشند. تغییرات ایجاد شده در تراکم ذرات معلق هوا، پایه تشخیص دود توسط این سنسورها هستند. انواع سنسورهای مورد استفاده در این نوع سیستم شامل موارد زیر است:
- سنسورهای یونیزاسیونی
- حسگرهای اپتیکال
- سنسورهای تشخیص دود حرارتی
- سنسورهای لیزری
سنسورهای حرارتی
تغییرات غیر عادی و بیشتر از اندازه دما توسط این نوع از سنسورها تشخیص داده می‌شود. حساسیت انواع مختلف سنسورهای دما با هم متفاوت بوده و در محیط‌های مختلفی از آن‌ها استفاده می‌شود.
سنسورهای تشخیص گاز در سیستم F&G
مهم‌ترین نوع سنسورهای مورد استفاده در سیستم پایش گاز و آتش، برای تشخیص گاز در محیط است. چنانچه در محیطی، احتمال نشت گازهای خطرناک وجود داشته باشد از این نوع حسگر، استفاده می‌شود. سنسورهای تشخیص گازهای سمی و سنسورهای تشخیص گازهای قابل انفجار، از انواع این حسگرها هستند.
سیستم اعلام یا آلارم
یکی دیگر از انواع سیستم F&G نوع اعلام یا آلارم آن می‌باشد. این سیستم، وظیفه اعلام هشدار وجود گاز یا حریق به مسئول مربوطه را بر عهده دارد. در این نوع، از اعلام کننده‌های مختلفی همچون: اعلام‌گرهای صوتی، اعلام‌گرهای بصری و سیستم‌های ارتباطی و رادیویی استفاده می‌شود. هشدارهای به موقع، در اغلب اوقات حافظ جان کارگران و پرسنل محیط‌های پرخطر نظیر معادن و پالایشگاه‌ها می‌شود.
سیستم اطفاء کننده
در این نوع سیستم پایش گاز و آتش از تجهیزات مهار و اطفاء حریق استفاده شده است. تجهیزاتی که در دیگر سیستم‌های اطفاء حریق وجود دارد، در این سیستم نیز مشاهده می‌شود مانند:
- اسپرینکلرها
- سیستم‌های خاموش کننده گازی
- سیستم‌های خاموش کننده روغنی
- سیستم‌های خاموش کننده آبی و خاکی
کاربردهای سیستم F&G
این سیستم با توجه به قابلیت‌های زیادی که در پایش حریق و گاز دارد در بخش‌های مختلفی به کار می‌رود. در این بخش، به تعدادی از اصلی‌ترین محیط‌های استفاده از سیستم‌های پایش گاز و آتش اشاره خواهیم کرد.
- صنایع نفت و گاز: یکی از مهم‌ترین محیط‌هایی که به سیستم‌های پایش گاز و آتش نیاز دارند صنایع گاز و نفت هستند. در این محیط‌ها خطر وجود گازهای قابل اشتعال و سمی بسیار بالا بوده و باید به سرعت شناسایی شوند.
- معادن: از دیگر صنایعی که از این سیستم برای تشخیص و کنترل حریق استفاده می‌کنند صنعت معدن است. در معادن تشخیص به موقع و سریع نشت گاز مانع از خفه شدن و مرگ کارگران خواهد شد. بنابراین استفاده از سیستم F&G در معادن دارای درجه اهمیت بالایی است.
- صنایع پتروشیمی: در این صنعت نیز انواع مختلفی از گازهای خطرناک وجود دارند. در نتیجه اهمیت زیادی دارد که نشت آن‌ها در محیط به سرعت تشخیص داده شود.
- یروگاه‌ها: به دلیل وجود سوخت‌های فسیلی و مواد شیمایی در نیروگاه‌ها، نشت گاز می‌تواند فاجعه‌بار باشد. از این رو، سیستم پایش گاز و آتش در جلوگیری از انفجارهای مهیب و حریق بزرگ موثر می‌باشد.
- تاسیسات صنعتی: تاسیسات صنعتی نیز برای ایمنی بیشتر کارکنان و تجهیزات خود به چنین سیستم کارآمدی در تشخیص گاز و حریق نیاز دارند. از طریق این سیستم خسارت‌های مالی و جانی ناشی از حریق در تاسیسات صنعتی به شدت کاهش پیدا می‌کند.
مزایای سیستم F&G
در این بخش، به مهم‌ترین مزیت‌هایی که این سیستم در تشخیص به موقع نشت گاز و حریق دارد اشاره می‌کنیم. اصلی‌ترین مزایای سیستم‌های پایش گاز و حریق عبارتند از:
- تشخیص زودهنگام آتش در محیط: این قابلیت به دلیل استفاده از سنسورهای بسیار حساس در این سیستم می‌باشد.
- تشخیص به موقع نشت گاز: نشت گازهای سمی و قابل اشتعال از خطرات بسیار مهم در محیط‌های صنعتی محسوب می‌شوند. تشخیص به موقع این گازها در محیط کمک بزرگی به حفظ جان و مال کارکنان این صنایع می‌کند.
- اعلام و هشداردهی مناسب: ارسال هشدارهای لازم در زمان مناسب به مسئولین فرصت کافی برای مقابله با حریق ایجاد می‌کند. در نتیجه اقداماتی موثر و کاربردی و مهار حریق و جلوگیری از گسترش آن می‌توان انجام داد.
- خاموش خودکار حریق: در برخی از انواع سیستم F&G قابلیت خاموش کردن خودکار حریق نیز وجود دارد.
- کاهش خسارت و افزایش سطح ایمنی در محیط: با تشخیص زودهنگام آتش و نشت گاز ایمنی محیط کار افزایش پیدا می‌کند. همچنین خسارت‌های ناشی از آتش به دلیل تشخیص به موقع، کاهش زیادی پیدا خواهد کرد.
- تجهیزات مقاوم: در این سیستم از تجهیزاتی استفاده می‌شود که در برابر شرایط سخت محیطی، مقاوم باشند. بهترین کیفیت در تجهیزات اطفاء حریق در سیستم پایش گاز و آتش مشاهده می‌شود.
- امکان گسترش‌پذیری: این امکان وجود دارد که قابلیت‌های سیستم مذکور را با توجه به نیازهای محیط گسترش و ارتقا داد.
توجه داشته باشید که این سیستم برای بازدهی بالا نیاز به طراحی و راه‌اندازی صحیح و علمی دارد. همچنین عملکرد تجهیزات و سنسورهای مورد استفاده در آن باید به‌صورت مداوم مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد.
کلام پایانی
سیستم F&G برای تشخیص سریع نشت گاز و وجود حریق در محیط‌هایی با ریسک بالا استفاده می‌شود. در این سیستم از تجهیزات باکیفیت و سنسورهای متنوعی برای شناسایی نشت گاز و حریق کمک می‌گیرند.
