در مقاله امروز قصد داریم تا در مورد بک درفت یا باز افروختگی یا برگشت شعله صحبت کنیم. حریق به شکل‌های مختلفی بروز پیدا می‌کند و همه انواع آن خطرناک هستند. یکی از شکل‌های خطرآفرین در آتش‌سوزی ورود ناگهانی حجم زیادی اکسیژن به محیط قابل اشتعال است. به این پدیده در اصطلاح فنی و علمی آن بک درفت backdraft گفته می‌شود. در این مقاله از مهار فایر به تفاوت این پدیده و فلش اوور نیز اشاره خواهیم کرد.
پیش از پرداختن به موضوع مقاله لازم است خاطر نشان کنیم که برای پیشگیری و مهار به موقع انواع حریق لازم است که ساختمان شما از بهترین و مناسب‌ترین انواع سیستم اطفاء حریق برخوردار باشد. بعلاوه لازم است که از انواع خاموش کننده‌های مناسب برای مهار به موقع آتش در صورت بروز حریق استفاده شود. نکته مهم در استفاده از انواع خاموش کننده‌ها هم شارژ به موقع آنهاست که نیاز به رعایت استانداردهای لازم و استفاده از مواد با کیفیت و مناسب دارد و باید توسط مراکز و افراد متخصص در این زمینه انجام شود. اگر در تهران زندگی می‌کنید برای شارژ کپسول آتش نشانی در شمال تهران و سایر مناطق می‌توانید به مجموعه مهار فایر مراجعه کنید. این مجموعه، انواع کپسول آتش نشانی را با بهترین کیفیت و مناسب‌ترین قیمت در اسرع وقت شارژ کرده و تحویل مشتریان می‌نماید. برای آگاهی از تعرفه شارژ کسپول و آکاهی از قیمت شارژ کپسول اتش نشانی در تهران نیز می‌توانید با شماره‌های این مجموعه تماس بگیرید.
منظور از بک درفت چیست؟
گاهی در زمان آتش‌سوزی در یک محیط سربسته گازهای قابل اشتعال انباشته می‌شود. اگر به صورت ناگهانی، حجم قابل توجهی از اکسیژن به محیط وارد شود موجب پدید آمدن انفجار می‌شود. گازهای قابل اشتعال، موجب افزایش دما و فشار محیط شده و آماده انفجار هستند. با رسیدن اکسیژن به حجم بالای گازهای موجود در محیط گلوله‌ای آتشین و چرخشی ایجاد می‌گردد. این گلوله آتشین می‌تواند موجب تخریب شدیدی در پیرامون خود گردد. آنچه درباره حریق باید به خاطر سپرد احتمال اشتعال فرآورده‌های ناشی از آن است. این فرآورده‌ها قابلیت انفجار داشته و برای افراد حاضر در محیط بسیار خطرآفرین هستند. اگر پدیده باز افروختگی ایجاد شود شرایطی نفس‌گیر و کشنده ایجاد می‌شود. این شرایط عملیات امداد و نجات و اطفاء حریق را بسیار دشوار و چالشی می‌کند. هر اشتباهی از سوی تیم‌های آتش‌نشانی در زمان رخ دادن این پدیده می‌تواند کشنده و مهلک باشد.
مراحل ایجاد backdraft چیست؟
تهویه نامناسب و اکسیژن‌رسانی به محیط، عامل مهمی در ایجاد این پدیده خطرناک می‌باشد. در آتش‌سوزی سه حالت مختلف رشد، پایداری و فروکشی وجود دارد. در حالت رشد و فروکشی آتش، احتمال ایجاد برگشت شعلهبیشتر است؛ زیرا مونوکسیدکربن در محیط آتش‌سوزی موجب بالا رفتن احتمال ایجاد این وضعیت خطرناک می‌شود. ترک خوردن شیشه‌ها و ایجاد دود غلیظ و قهوه‌ای رنگ را می‌توان به عنوان نشانه‌های این پدیده بیان کرد. بهترین راه برای پیشگیری از این وضعیت در حریق، تهویه از بالاترین نقطه‌ی تجمع دود است. در ادامه خواهیم گفت که چه مواقعی احتمال بروز این پدید بیشتر است. شناسایی شرایط خطر می‌تواند به پیشگیری از این وضعیت پرچالش و خطرناک کمک زیادی بکند.
چه زمانی باز افروختگی رخ می‌دهد؟
اگر آتش‌سوزی به کندی رشد کند احتمال ایجاد این وضعیت بیشتر است. همچنین در شرایطی که درجه حرارت محیط به 609 درجه سانتی‌گراد رسیده باشد بیشتر با این پدیده مواجه می‌شویم. از دیگر شرایط پیدایش بک درفت پر شدن ساختمان با گاز مونواکسید کربن است. همچنین دیگر محصولات حاصل از حریق هم می‌توانند به پیدایش این پدیده انفجاری در محیط شوند. اما یکی از اصلی‌ترین شرایط ایجاد باز افروختگی، ورود ناگهانی هوا به منطقه درگیر حریق است.
نشانه‌های بک درفت چیست؟
شناسایی نشانه‌های برگشت شعله کمک می‌کند وقوع آن را پیش‌بینی کرده و اقدامات لازم را انجام دهید. از مهم‌ترین نشانه‌های وقوع این پدیده انفجاری در حریق می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- حجم شعله کم بوده و قابل مشاهده نمی‌باشد.
- دود ناشی از حریق تحت شرایط فشار از شکاف‌های محیط خارج می‌گردد.
- هیچ بازشویی وجود ندارد و گرمای آتش احساس می‌شود.
- رنگ دود آتش تغییر کرده و به رنگ قهوه‌ای در می‌آید.
- دود، موجب سیاه شده شیشه‌ها می‌شود.
- درجه حرارت، در محیط بسیار بالاست و نشانه‌های آن نیز کاملا مشهود است.
با مشاهده این علائم باید احتمال وقوع برگشت شعله را در نظر گرفت.
برای پیشگیری از باز افروختگی حریق چه باید کرد؟
چند تکنیک برای پیشگیری از این پدیده وجود دارد که آتش‌نشانان از آن استفاده می‌کنند. اولین تکنیک تهویه مناسب برای جلوگیری از تجمع گازهای قابل اشتعال در محیط است. اغلب به شکل استراتژیک منافذی در سازه ایجاد می‌کنند تا گرما و گازهای قابل اشتعال خارج شود. ورود کنترل شده و انجام ارزیابی‌های اولیه در محیط اهمیت زیادی دارد. برای این منظور از ابزارهایی نظیر دوربین تصویربرداری حرارتی در محیط استفاده می‌شود. تکنیک‌های ورود کنترل شده شامل کنترل درب و تهویه هیدرولیکی می‌باشد. از دیگر روش‌های جلوگیری از بک درفت، خنک کردن محیط و نظارت بر اتمسفر داخل سازه است. بسیاری از افراد به درستی با تفاوت بک درفت و وضعیت فلش اوور در حریق آشنا نیستند. فلش اوور پدیده‌ای است که شباهت زیادی به باز افروختگی دارد.
فلش اوور چیست؟
در مفاهیم آتش‌نشانی فلش اوور به معنای گرمای تابشی ناشی از سوختن مواد در اتاق است. این پدیده زمانی رخ می‌دهد که دمای فضای بسته به حدود 600 درجه سانتی‌گراد برسد. در واقع دمای محیط به حدی می‌رسد که سطوح مختلف مشتعل می‌شود. فاکتورهای مختلفی از جمله:
- نرخ انتشار گرما
- فضای محصور
- تهویه
- تامین اکسیژن
- بار سوخت
در ایجاد فلش اوور دخیل هستند. با این توضیحات در بخش بعد تفاوت بین فلاش اوور و برگشت شعله را شرح خواهیم داد.
تفاوت بک درفت و فلش اوور چیست؟
با وجودی که این دو مفهوم با هم شباهت‌های زیادی دارند اما کاملا متفاوت هستند. اصلی‌ترین تفاوت این دو وضعیت با هم در اصل و منشاء ایجاد آن‌ها است. بک درفت پدیده‌ای هوا محور به حساب می‌آید. این در حالی است که منشاء پیدایش فلش اوور، حرارت زیاد ناشی از حریق است. در واقع برای ایجاد باز افروختگی نیاز به حجم ناگهانی و زیادی از ورود هوا و اکسیژن به محیط هست. اما برای وقوع فلش اوور حرارت زیاد در محیط آتش‌سوزی، عامل اصلی به حساب می‌آید. فلش اوور به نوعی نشان دهنده گسترش آتش است. اما باز افروختگی در مرحله فروپاشی حریق به وقوع می‌پیوندد. پس اگر قبل از ورود اکسیژن به محیط بتوان دمای گازهای قابل اشتعال را کاهش داد بک درفت رخ نمی‌دهد. با وجود تفاوت‌های گفته شده یک شباهت بزرگ نیز بین این وضعیت وجود دارد. اصلی‌ترین شباهت این دو پدیده، فاجعه بار بودن هر دوی آن‌ها است. برای جلوگیری از باز افروختگی و فلش اوور، وجود تهویه مناسب، کارآمد و موثر است.
سخن پایانی
یکی از خطرناک‌ترین شرایط در حریق ایجاد وضعیت بک درفت یا باز افروختگی است. این فاجعه زمانی که اکسیژن به حجم بالای گازهای قابل اشتعال برسد رخ می‌دهد. بک درفت و فلاش اوور از نظر منشاء پیدایش با یکدیگر تفاوت‌های زیادی دارند. با این همه هر دو خطرناک بوده و موجب انفجارهای شدیدی می‌شوند. امیدواریم این مقاله از گروه مهار فایر عرضه کننده بهترین تجهیزات اطفاء حریق برایتان مفید واقع شده باشد.
